Τα σενάρια περί χρεοκοπίας

Συγγραφέας: Γιάννης Ξένος
Φύλλο 59
Τους τελευταίους μήνες η ελληνική κυβέρνηση δέχεται ισχυρές πιέσεις από την Ε.Ε., καθώς η εκτίναξη του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 12,7% του ΑΕΠ για το 2009 (διπλάσιο από αυτό που υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση) και το δημόσιο χρέος που έφτασε τα 300 δισ. ευρώ ή το 124,8% του ΑΕΠ, μάς έχουν μεταβάλει σε «μαύρο πρόβατο» της Ε.Ε.

Το εσπευσμένο πακέτο μέτρων που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στο Ζάππειο και έθετε ως στόχο να μειωθεί το έλλειμμα το 2010 στο 9,2% και αυτή η μείωση να συνεχιστεί ως το τέλος της τετραετίας, αγγίζοντας το 7% στο τέλος του 2011, το 5% στο τέλος του 2012 και στο 3% στο τέλος του 2013 (αυτή την εβδομάδα ο στόχος του 3% μετατέθηκε για το 2012 κάτω από τις πιέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), αντί να καθησυχάσει τους Ευρωπαίους, προκάλεσε πρόσθετη αμφισβήτηση προς την κυβέρνηση. Γι’ αυτό και μερικές μέρες μετά ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε και αυτός την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας εκφράζοντας μ’ αυτό τον τρόπο τις αμφιβολίες που υπάρχουν διεθνώς για το αν είναι δυνατόν η χώρα μας, μέχρι το 2012, να μειώσει το έλλειμμα της στο 3% του ΑΕΠ.
Οι εξελίξεις αυτές φούντωσαν τα σενάρια (σε έναν βαθμό προωθούμενα και από κερδοσκόπους που «κυνηγούν» υψηλότερα επιτόκια δανεισμού) ότι η Ελλάδα βρίσκεται μπρος στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Μάλιστα, Γερμανοί τραπεζίτες έφτασαν στο σημείο να υποστηρίξουν ότι πρέπει η αναξιόπιστη Ελλάδα να εκδιωχθεί από την ΟΝΕ, αλλά αφότου μας «τράβηξαν το αυτί» οι Αλμούνια, Τρισέ (πρόεδρος ΕΚΤ), και Γιούνκερ (πρόεδρος Eurogroup), η Άγγελα Μέρκελ και οι προαναφερθέντες Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, μας καθησύχασαν ότι η Ελλάδα θα στηριχτεί από την Ε.Ε., αρκεί να πάρει σκληρά οικονομικά μέτρα από τώρα και στο εξής.
Τα σενάρια περί χρεοκοπίας μιας χώρας που ανήκει στην ΟΝΕ, δηλαδή επιφανειακά μιας ισχυρής χώρας, φέρνουν στη μνήμη μας τη χρεοκοπία μιας χώρας που άλλοτε θεωρούνταν σημαντική οικονομική δύναμη, της Αργεντινής. Θυμίζουμε ότι η Αρ-γεντινή το 2002, μετά από μια τετραετή οικονομική κρίση, κήρυξε πτώχευση. Τα κυριότερα αίτια της χρεοκοπίας της, ήταν η σύνδεση, το 1991, του αργεντίνικου νομίσματος με το δολάριο σε σταθερή ισοτιμία, δηλαδή με ένα νόμισμα κατά πολύ ισχυρότερο, κάτι που μέσα σε λίγα χρόνια καταβαράθρωσε τις εξαγωγές (έγιναν πιο ακριβά τα προϊόντα της στο εξωτερικό), αύξησε υπέρογκα τις εισαγωγές και εκτόξευσε το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο. Ακόμα, πολλές βιομηχανίες μεταφέρθηκαν σε γειτονικές χώρες με λιγότερο ισχυρά νομίσματα και πιο φτηνά μεροκάματα και πρώτες ύλες, με αποτέλεσμα την αποβιομηχάνιση της χώρας. Στη συνέχεια, στην προσπάθειά τους να καλύψουν το αυξανόμενο χρέος της χώρας οι αργεντίνικες κυβερνήσεις, αναγκάζονταν να δανείζονται με ολοένα και υψηλότερα επιτόκια. Αυτό δεν διήρκεσε πολύ γιατί στα τέλη του 2001 η Αργεντινή βρέθηκε στη θέση να μην μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στο ΔΝΤ, το οποίο της αρνήθηκε νέο δάνειο και η Αργεντινή πτώχευσε. Σε λίγο καιρό αποδέσμευσε το νόμισμα της από το δολάριο και προχώρησε σε υποτίμηση του κατά 28%. Συνέπεια της χρεοκοπίας της ήταν το 2002 το ΑΕΠ να μειωθεί κατά 21%, το 57% των κατοίκων να βρεθεί κάτω από το όριο της φτώχειας και η ανεργία να ανέβει στο 23%. Οι Αργεντινοί πλήρωσαν πολύ ακριβά τα χρόνια της επίπλαστης ευδαιμονίας.
Η κατάληξη της Αργεντινής μπορεί να έχει μικρές πιθανότητες να συμβεί στην Ελλάδα, αλλά η περίπτωση της Ελλάδας μοιάζει με αυτή της Αργεντινής πριν την χρεοκοπία. Η επιλογή της Ελλάδας να συνδεθεί με ένα νόμισμα πολύ ισχυρότερο από τις οικονομικές της δυνατότητες έχει τα ίδια αποτελέσματα με αυτά στην Αργε-ντινή. Το εμπορικό ισοζύγιο και το εξωτερικό χρέος χρόνο με το χρόνο διογκώνεται (πίνακας) και ο παραγωγικός ιστός, που αποδιαρθρώνεται εδώ και δύο δεκαετίες, τα τελευταία χρόνια δέχτηκε το τελειωτικό χτύπημα. Εκεί που στηριζόμαστε τα τελευταία χρόνια είναι το συνάλλαγμα που φέρνει ο τουρισμός και η ναυτιλία και στο ότι δανειζόμαστε με σχετικά χαμηλό επιτόκιο λόγω της συμμετοχής μας στην ΟΝΕ.
Τα κινδυνολογικά σενάρια πως επίκειται χρεοκοπία ή αποπομπή της Ελλάδας από την ΟΝΕ τα επόμενα χρόνια θα έρχονται όλο και συχνότερα στην επικαιρότητα, αλλά θεωρείται δύσκολο οι ισχυροί εταίροι μας να επιτρέψουν κάτι τέτοιο, όχι γιατί θα νοιαστούν για ό,τι υποστούμε, αλλά γιατί αυτό θα έβλαπτε την Ε.Ε. Επειδή στην ίδια περίπου θέση με την Ελλάδα είναι ένα σύνολο χωρών, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο κ.ά., αλλά και γιατί αυτές, οι κυρίως εισαγωγικές χώρες, χρησιμεύουν στις εξαγωγικές, όπως η Γερμανία, στη διατήρηση της εξαγωγικής τους δύναμης και συντήρησης του παραγωγικού ιστού τους. Είναι όμως πιο ανησυχητικό το γεγονός ότι ακόμα και αν καταφέρουμε να περιορίσουμε το έλλειμμα το 2012 στο 3%, το δημό-σιο χρέος μας θα έχει εκτοξευτεί στα 360 δισ. ευρώ, και με το ΑΕΠ σε συνθήκες ύφεσης να μην είναι σε υψηλότερο επίπεδο απ’ ότι το σημερινό, φανταστείτε πόσο πιο αδύναμη θα είναι η χώρα, όχι μόνο σε οικονομικό, αλλά κάθε επίπεδο.
Μόνη διέξοδο αποτελεί η παραγωγική ανασύσταση της χώρας και αυτό απαιτεί, η Ελλάδα μαζί με τις άλλες χώρες της Ευρώπης που βρίσκονται σε παρόμοια θέση, να επιχειρήσουν την άρση του διαχωρισμού μεταξύ παραγωγικών/καταναλωτικών εθνών. Να ενισχύσει τις συναλλαγές με εκείνες τις χώρες που είναι ισόρροπες, π.χ. τις βαλκανικές, και φυσικά να περιορίσει σημαντικά τις εισαγωγές της. Διαφορετικά, αν ακολουθήσουμε μόνο τα μέτρα που μας υποδεικνύει η Ε.Ε. (που μέχρι ένα βαθμό είναι απαραίτητα), παρόλο που κάθε χρόνο θα προβαίνουμε σε μεγαλύτερες θυσίες, η οικονομία της χώρας δεν θα βελτιώνεται.


*Από το άρθρο του Β. Βιλιάρδου, «Διασπορά ψευδών ελπίδων…»,
www.sofokleous10.gr, 30/12/09