Μαύρη εργασία

Γράφει ο Χρήστος Κοσμάς Αρθρογράφος στην εφημερίδα Νέα Καστοριά.

Το πρωτοσέλιδο με την εισφοροδιαφυγή των τραγουδιστών ήταν αν μη τι άλλο εντυπωσιακό. Η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (10.12.2012) είχε ως κεντρικό θέμα «Τα κόλπα των σταρ με το Ι.Κ.Α.» που συνοδεύονταν από τον υπέρτιτλο «Πως εισφοροδιαφεύγουν μεγάλα ονόματα της πίστας» και τον υπότιτλο «Διάσημοι τραγουδιστές πληρώνουν λιγότερα και από… οικοδόμους». Στις εσωτερικές σελίδες φιλοξενούνταν πλούσιο και αποκαλυπτικό ρεπορτάζ με τις επώνυμες περιπτώσεις τραγουδιστών που τα προηγούμενα χρόνια εμφανίζονταν να εργάζονται ελάχιστες ημέρες το χρόνο ή ακόμη και καθόλου. Και δεν μιλάμε για «δεύτερα» ονόματα, αλλά για αοιδούς που κάνουν μεγάλες καριέρες στο Ελληνικό πεντάγραμμο. Αν και οι ασφαλιστικές τους εισφορές δεν καταδεικνύουν κάτι τέτοιο, αλλά μάλλον πως είναι υποαπασχολούμενοι και πένητες.

Όμως το πρόβλημα της εισφοροδιαφυγής και της ανασφάλιστης εργασίας δεν περιορίζεται μόνο στη συμπαθή τάξη των τραγουδιστών. Αποτελεί διαδεδομένη πρακτική σε πλήθος επαγγελματικών κλάδων. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ), η αδήλωτη εργασία έχει ξεπεράσει το 30% σε ολόκληρη τη χώρα. Μάλιστα στους αλλοδαπούς εργαζόμενους το ποσοστό αυτό εκτινάσσεται πάνω από το 50%. Το φαινόμενο αυτό οδηγεί τα ασφαλιστικά ταμεία να στερούνται τεράστιους πόρους που μόνο για το 2012 υπολογίζονται περίπου στα 9 δισεκατομμύρια ευρώ. Χρήματα που θα πρέπει να αναπληρωθούν από το κράτος για την καταβολή των συντάξεων, δηλαδή από τους φορολογούμενους που δηλώνουν τα εισοδήματά τους και δεν φοροδιαφεύγουν.

Οι αιτίες που προκαλούν και επιδεινώνουν το φαινόμενο έχουν επισημανθεί πολλάκις. Πρόσφατη είναι η μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) με τίτλο «Η έννοια της αδήλωτης εργασίας και τα χαρακτηριστικά της». Η ανάλυση επικεντρώνεται κυρίως στους λόγους που συντελούν στην εμφάνιση του φαινομένου και στη μεγέθυνσή του κατά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Για την πρώτη διάσταση θα μπορούσαμε να διακρίνουμε ως βασικούς παράγοντες την παραγωγική δομή της οικονομίας, το μέγεθος της παραοικονομίας (25%), τη χαμηλή εμπιστοσύνη στο κράτος και στο πολιτικό σύστημα, τον μεγάλο αριθμό αυτοαπασχολούμενων και μεταναστών. Αντιστοίχως για την επιδείνωση ξεχωρίζουν η οικονομική κρίση με την παρατεταμένη ύφεση και την υψηλή ανεργία, οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, η αύξηση των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών που λειτουργούν ενισχυτικά στη μη καταβολή τους με στόχο τη μείωση του λειτουργικού κόστους.

Παρόμοια είναι και τα ευρήματα έρευνας που διεξήγαγε το Ι.Κ.Α. Όπως δημοσιεύει η εφημερίδα Ημερησία (8.12.2012), το Ι.Κ.Α. Αγίας Παρασκευής Αττικής προχώρησε σε εσωτερική έρευνα για το φαινόμενο της εισφοροδιαφυγής. Ως οι κυριότεροι λόγοι για την εκδήλωση του φαινομένου απαριθμούνται κατά σειρά σημασίας η πολυνομία και η γραφειοκρατία, η ανυπαρξία ελεγκτικών μηχανισμών, τα υψηλά ποσοστά εισφορών, το έλλειμμα ασφαλιστικής συνείδησης και οι κερδοσκοπικοί λόγοι. Επιπλέον διαπιστώθηκε πως οι επιχειρήσεις που εισφοροδιαφεύγουν περισσότερο είναι οι μικρές και οι μεσαίες, ιδίως δε όσες σχετίζονται με χειρωνακτική εργασία και απασχολούν προσωπικό με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Χαρακτηριστικά που παραπέμπουν έντονα στον τοπικό κλάδο της γουνοποιίας, εξηγώντας ίσως και το διαχρονικά υψηλό ποσοστό μαύρης εργασίας στην Καστοριά.