Ροδέλαιο και ροδόνερο εξασφαλίζουν υψηλό εισόδημα

 
Aρωμα... μεγάλου κέρδους «αναδίδει» η εναλλακτική καλλιέργεια βιομηχανικού τριαντάφυλλου από την οποία παράγεται το ροδέλαιο, ένα από τα πιο ακριβά αιθέρια έλαια στον κόσμο, η αξία του οποίου σε βάρος είναι μεγαλύτερη και από τον χρυσό. 

Οι λόγοι για τους οποίους οι τιμές του ροδέλαιου φτάνουν έως τις 5.000 ευρώ το κιλό, έχουν να κάνουν με το γεγονός
ότι βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα στο τριαντάφυλλο και δεν υπάρχει χημικό υποκατάστατό του στην αγορά

Μια επένδυση που στην Κοζάνη αποτέλεσε διέξοδο για αρκετούς πρώην καπνοπαραγωγούς που πλέον ανήκουν στον συνεταιρισμό αρωματικών φυτών Βοΐου Κοζάνης.
Σήμερα καλλιεργούνται συνολικά περίπου 250 στρέμματα στη Μακεδονία (Γρεβενά, Κοζάνη), από τα οποία τα 200 
είναι συγκεντρωμένα στο Βόιο. Στόχος είναι μέχρι το 2013 να καλλιεργούνται 3.000 στρέμματα, ώστε η Ελλάδα να μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις μερίδιο από την παγκόσμια αγορά.
Η καλλιέργεια του ροδέλαιου, αν και δεν επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση, αποτελεί μια σύγχρονη αγροτική δραστηριότητα με διόλου ευκαταφρόνητες αποδόσεις.

Τα τριαντάφυλλα χρειάζονται πότισμα μόνο την πρώτη χρονιά εγκατάστασης της φυτείας, διότι έχουν μικρές και αδύναμες ρίζες. Τα επόμενα χρόνια δεν έχουν ανάγκη άρδευσης

Η απόσταξη των μπουμπουκιών απαιτεί ειδικό εξοπλισμό. Η απόδοση ναι μεν είναι μικρή καθώς 3 τόνοι δίνουν μόλις 1 κιλό ροδέλαιο, αλλά η τελική τιμή είναι εξαιρετικά συμφέρουσα, αφού στη χοντρική ο «ρευστός χρυσός» όπως ονομάζουν το ροδέλαιο πωλείται σε τιμές που κυμαίνονται έως 5.000 ευρώ το κιλό, ενώ στη λιανική φτάνει τα 12-13 ευρώ το γραμμάριο και 4-7 ευρώ το γραμμάριο για το ροδόνερο.
Παρά μάλιστα την πολύ υψηλή τιμή του, έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση από όλα τα αιθέρια έλαια στην αρωματοποιία. Οι λόγοι για τους οποίους είναι τόσο ακριβό το ροδέλαιο έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα στο τριαντάφυλλο και δεν υπάρχει χημικό υποκατάστατο ροδέλαιου στην αγορά.

Το ροδέλαιο είναι αιθέριο έλαιο που εξάγεται με εκχύλιση ή απόσταξη από τα νωπά ροδοπέταλα του φυτού «Rosa Damascene». Για πρώτη φορά παρασκευάστηκε αρωματικό νερό ρόδων στις αρχές του 9ου αιώνα στην Περσία από τον Ibn Khaldun, ενώ η Βουλγαρία είναι μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς ροδέλαιου στον κόσμο. Πέραν της Βουλγαρίας που θεωρείται ότι έχει και την καλύτερη ποιότητα, ροδέλαιο παράγουν και η Τουρκία, το Μαρόκο και η Περσία.
Οι προοπτικές ανάπτυξης της παραγωγής ροδέλαιου είναι μεγάλες, καθώς οι χρήσεις του είναι κι αυτές πολλές. Η ζήτησή του ολοένα και αυξάνεται λόγω κυρίως της χρήσης του ως πρώτη ύλη στη βιομηχανία των αρωμάτων, καλλυντικών και στην αρτοζαχαροπλαστική και στην αρωματοθεραπεία. Είναι επίσης αντικαταθλιπτικό, αφροδισιακό και διεγερτικό πέψης.
Το ροδόνερο χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική για να δώσει ιδιαίτερο άρωμα και γεύση σε πολλά γλυκίσματα. Λόγω της μαλακτικής, στυπτικής, τονωτικής και καταπραϋντικής του δράσης, αποτελεί συστατικό πολλών καλλυντικών, φαρμακευτικών και μη προϊόντων.
Προϊόντα με τριαντάφυλλο καταγράφονται από το 570 μ.Χ. με πρώτο το ροδόμηλο, ένα γλύκισμα με ρόδα και κυδώνια. Το γλυκό τριαντάφυλλο παρασκευάζεται από παλιά σε μοναστήρια της Πελοποννήσου, τα Δωδεκάνησα, τις Κυκλάδες και την Κρήτη. Το γλυκό αυτό συνηθίζεται ιδιαίτερα στην Κύπρο και σε όλη τη Μέση Ανατολή. Τα προϊόντα που μπορούν να γίνουν με τριαντάφυλλο είναι πάρα πολλά, μεταξύ αυτών το λικέρ, οι μαρμελάδες, τα αρτοπαρασκευάσματα και τα γλυκά κουταλιού. Το καλύτερο είδος τριαντάφυλλου για γλυκό του κουταλιού, είναι η ρόζα η δαμασκηνή και η ρόζα η σεντιφόλια (εκατοντάφυλλη).
Οι τεχνικές για αποδοτική καλλιέργεια
H ποικιλία του βιομηχανικού τριαντάφυλλου που καλλιεργείται στην Κοζάνη είναι ίδια με εκείνη που καλλιεργείται στη Βουλγαρία, την Τουρκία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα. Πρόκειται για τη ρόζα τη δαμασκηνή (Rosa damascena). Είναι μια ανθεκτική ποικιλία χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη περιποίηση και πότισμα. Ευδοκιμεί σε ορεινές περιοχές, κυρίως σε υψόμετρα από 600 έως 800 μέτρα.
Φυτεύονται περίπου 400-500 τριανταφυλλιές ανά στρέμμα. Αφού φυτευτεί ένα μόσχευμα το φθινόπωρο (τέλη Νοεμβρίου) ή την άνοιξη (αρχές Μαρτίου), θα πρέπει να περάσει ένας χρόνος για να ξεκινήσει η πρώτη ανθοφορία. Η πλήρης άνθιση επιτυγχάνεται τον τέταρτο χρόνο και διατηρείται μέχρι και τον εικοστό.
Τα άνθη έχουν χρώμα ροζ και είναι τα πιο αρωματικά στον κόσμο. Κάθε φυτό αναπτύσσει πολλούς βλαστούς από το έδαφος, οι οποίοι διακλαδίζονται και δίνουν πολλά άνθη αρχίζοντας από τον δεύτερο χρόνο και μετά. Ενα αναπτυγμένο (4 χρόνων και πάνω) φυτό μπορεί να δώσει μέχρι και 500 ή 600 άνθη στην περίοδο της ανθοφορίας (Μάιος-Ιούνιος).
Χρήσιμες συμβουλές

• Προτιμούνται αγροί για εγκατάσταση φυτειών ευήλιοι, ευάεροι και προστατευμένοι από τον βορρά. Η τριανταφυλλιά αγαπά χωράφια με χώματα ελαφριά με ουδέτερο pH που έχουν καλή αποστράγγιση.
• Τα φυτά χρειάζονται πότισμα μόνο την πρώτη χρονιά εγκατάστασης της φυτείας διότι έχουν μικρές και αδύναμες ρίζες. Κατόπιν τα επόμενα χρόνια αναπτύσσουν βαθύ και δυνατό ριζικό σύστημα και δεν έχουν ανάγκη άρδευσης.
• Η συγκομιδή των ανθέων γίνεται καθημερινά από το χάραμα μέχρι την ανατολή του ηλίου. Οσο περισσότερη ώρα βλέπουν τον ήλιο τα τριαντάφυλλα, τόσο λιγότερο ροδέλαιο παράγουν και υποβαθμίζεται η ποιότητά του.
• Συγκομίζονται κάθε πρωί τα άνθη της ημέρας τα οποία έχουν έντονο ροζ χρώμα με ζωηρούς κίτρινους στήμονες. Τα άνθη δύο ημερών χάνουν το ροζ χρώμα, γίνονται πιο άσπρα, μαυρίζουν οι στήμονές τους και χάνουν το άρωμά τους.
• Tηρώντας την καθημερινή πρωινή συγκομιδή, το φυτό ανθίζει περισσότερο τόσο σε ποσότητα όσο και σε χρονική διάρκεια.
• Την πρώτη χρονιά από την εγκατάσταση, τα μοσχεύματα δεν δίνουν κανένα ή το πολύ 1 ή 2 άνθη. Από τη δεύτερη χρονιά και μετά κάθε φυτό μπορεί να δώσει μέχρι και 150 άνθη, την τρίτη μέχρι 300 και την τέταρτη χρονιά και μετά μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 600 τριαντάφυλλα.
• Τα περισσότερα τριαντάφυλλα δίνουν οι λυγισμένοι βλαστοί παρά οι ορθόκλαδοι.
• Οι νεαρές τριανταφυλλιές δεν πρέπει να κλαδεύονται τον πρώτο χρόνο της φυτείας.
• Τα τριαντάφυλλα συγκομίζονται όταν έχουν ανοίξει τα ροδοπέταλά τους τόσο ώστε να φαίνονται οι κίτρινοι στήμονες.

Από τα καλύτερα στον κόσμο το ροδέλαιο Κοζάνης
Δείγματα ροδέλαιου από προηγούμενες σοδειές αναλύθηκαν προ ετών στο εργαστήριο φαρμακογνωσίας της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν έδειξαν ότι το ροδέλαιο που παράγεται στο Βόιο Κοζάνης είναι πολύ καλής ποιότητας, σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Λέανδρο Σκαλτσούνη. Η ποιότητα του ροδέλαιου Κοζάνης χαρακτηρίσθηκε άριστη και εφάμιλλη με το ροδέλαιο της Βουλγαρίας, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα του κόσμου. Μάλιστα, το ροδέλαιο από τις πιο ορεινές περιοχές του Βοΐου, αποδείχθηκε τότε ανώτερο και από αυτό της Βουλγαρίας.
Εχθροί της καλλιέργειας είναι κυρίως ο αγκρίλος (Agrilus sp.), ένα ξυλοφάγο έντομο που γεννά τ' αβγά του σε νεαρούς βλαστούς νωρίς την άνοιξη. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οι προνύμφες των εντόμων τρώνε σταδιακά το ξύλο και την εντεριώνη κοντά στο σημείο προσβολής όπου δημιουργείται εξωτερικά ένας κάλος (διόγκωση) στο βλαστό, που είναι και το σημάδι αναγνώρισης της προσβολής.
Αντιμετώπιση του βασικού αυτού εχθρού γίνεται προληπτικά την περίοδο του χειμώνα πριν από την έξοδο των ενήλικων εντόμων την άνοιξη. Τα κλαδιά αυτά συγκεντρώνονται και καίγονται την ίδια περίοδο απ' όλους τους καλλιεργητές της ευρύτερης περιοχής όπου υπάρχουν φυτείες. Ασθένειες δεν έχουν επισημανθεί στη συγκεκριμένη τριανταφυλλιά στον Νομό Κοζάνης διότι μέχρι σήμερα επιλέγονται χωράφια ευήλια και ευάερα με ελαφριά χώματα που έχουν καλή αποστράγγιση. Ετσι αποφεύγεται η δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη διαφόρων ασθενειών (ωίδιο, περονόσπορος, σκωρίαση κ.ά.). Η πρώτη προσπάθεια στην Ελλάδα
Το 2004 στο πλαίσιο της προώθησης της καλλιέργειας των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στον Ν. Κοζάνης, ξεκίνησε η πρώτη προσπάθεια καλλιέργειας των ρόδων από την ομάδα παραγωγών του Βοΐου.
Τα πρώτα φυτά που φυτεύτηκαν το 2004 εισήχθησαν από τη Βουλγαρία. Το 2006 συγκομίσθηκε η πρώτη σοδειά και το 2009 έγινε για πρώτη φορά απόσταξη σε εμπορική κλίμακα με αποστακτήρα υψηλής τεχνολογίας. Ο συνεταιρισμός σήμερα απαριθμεί 15 μέλη, ενώ η καλλιέργεια των ρόδων επεκτείνεται πλέον σε όλο τον Ν. Κοζάνης σε μια έκταση 100 στρεμμάτων περίπου, (τα περισσότερα στην περιοχή του Βοΐου).
ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ
Πρόεδρος Συνεταιρισμού Αρωματικών Φυτών Βοΐου Κοζάνης
Ξανθόπουλος Νίκος 6936873377
info@kozaniroses.gr
Κώστας Νάνος