Φωτιά στην Κύπρο

Καθώς συνεχίζεται το νταβαντούρι με την Κύπρο και τις τράπεζές της, οι οποίες παραμένουν κλειστές (λέγεται πως θα ανοίξουν την Τρίτη, μετά την αργία τής 25ης Μαρτίου, αλλά τίποτε δεν είναι σίγουρο ακόμη), ας προσπαθήσουμε να ρίξουμε μια ψύχραιμη ματιά στο χάος που έχει δημιουργηθεί.

Πρώτα-πρώτα, ας έχουμε υπ' όψη μας μερικά βασικά νούμερα: (α) Το ΑΕΠ της Κύπρου φτάνει τα 18 δισ. ευρώ περίπου, στρογγυλεμένο προς τα πάνω. (β) Ο πληθυσμός τής χώρας είναι σκάρτες 900.000 (834.000 έδειξε η απογραφή τού 2011). (γ) Οι καταθέσεις στα καταστήματα των κυπριακών τραπεζών, τα οποία βρίσκονται στο νησί, εκτιμάται ότι φτάνουν σήμερα τα 68,5 δισ. ευρώ (ιστορικό ρεκόρ αποτελούν τα 72,4 δισ. του περασμένου Μαΐου, όταν μεγάλα ποσά μεταφέρθηκαν από την Ελλάδα στην Κύπρο λόγω της αβεβαιότητας των επικείμενων τότε ελληνικών εκλογών). Πάμε τώρα να βάλουμε το μυαλουδάκι μας να δουλέψει και να κάνουμε μερικές πράξεις.

Ξέρουμε ότι όλες οι τράπεζες του κόσμου επενδύουν ποσά πολλαπλάσια των κεφαλαίων που διαθέτουν. Με απλά λόγια: για κάθε χιλιάρικο που καταθέτω εγώ στην τράπεζα, εκείνη ενδέχεται να δίνει δάνεια (ή να αγοράζει ομόλογα ή...ή...) ύψους πέντε χιλιάδων. Θεωρητικά, την διαφορά των τεσσάρων χιλιάδων η τράπεζα την καλύπτει με ίδια κεφάλαια. Όμως, στην πράξη η διαφορά καλύπτεται από τα χρήματα των επόμενων καταθετών και πάει λέγοντας. Αυτό το φανόμενο αποκαλείται μόχλευση. Δηλαδή, τραπεζική μόχλευση είναι ο λόγος των υποχρεώσεων της τράπεζας προς τα ίδια κεφάλαιά της. Πώς θα σας φαινόταν αν σας έλεγα ότι η μόχλευση μιας τράπεζας είναι ίση με 10; Σας φαίνεται πολύ; Κάθε άλλο! Περυσινά στοιχεία δείχνουν ότι η μόχλευση των τραπεζών τής ευρωζώνης βρισκόταν τότε στο 26, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μόχλευση της Lehman Brothers βρισκόταν στο 30 όταν η τράπεζα κατέρρευσε (δες: "Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: ένας γίγαντας με πήλινα πόδια").

Αλλά ας επιστρέψουμε στην Κύπρο να δούμε τα πραγματικά στοιχεία. Οι τρεις μεγάλες κυπριακές τράπεζες διαθέτουν ίδια κεφάλαια περίπου 6,35 δισ. ευρώ (Κύπρου 2,4 δισ., Λαϊκή 3,3 δισ., Ελληνική 650 εκατ.) και έχουν αναλάβει υποχρεώσεις κάπου 145 δισ. ευρώ. Μια απλή διαίρεση, λοιπόν, αρκεί για να μας αποκαλύψει ότι η μόχλευση των κυπριακών τραπεζών κινείται στο 23 περίπου. Θα μου πείτε ότι μπορεί το νουμεράκι να είναι μεγάλο αλλά και πάλι βρίσκεται κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Συμφωνώ. Αλλά ας προσέξουμε και κάτι άλλο: τα 145 δισ. συνιστούν ποσό οκταπλάσιο του ΑΕΠ της χώρας!

Πριν 13 μήνες γράφαμε σε τούτον εδώ τον χώρο, αναφερόμενοι στην Ισλανδία: "Σύντομα απεδείχθη ότι το παιχνίδι ήταν χαμένο. Με το ΑΕΠ τής χώρας να φτάνει τα 20 δισ. ευρώ και τις τράπεζες να εμφανίζουν ανοίγματα περίπου 200 δισ. (με το 90% να προέρχεται από τις τρεις τράπεζες που προαναφέραμε), ήταν σίγουρο ότι η εθνική οικονομία δεν μπορούσε να σηκώσει το βάρος ενώ και οι εγγυήσεις της κυβέρνησης προς τους καταθέτες ήσαν άνευ ουσίας, αφού ξεπερνούσαν το συνολικό ΑΕΠ" ("Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 77. Η Ισλανδία καταρρέει").

Να κάνουμε τώρα τις συγκρίσεις αρχίζοντας από τις δυο καταφανείς ομοιότητες: οι δυο χώρες έχουν πάνω-κάτω το ίδιο ΑΕΠ ενώ και στις δυο μιλάμε για τρεις τράπεζες που επωμίζονται το σύνολο σχεδόν του προβλήματος. Η Ισλανδία, λοιπόν, κατέρρευσε επειδή οι τράπεζές της βρέθηκαν "ανοιχτές" κατά 200 δισεκατομμύρια. Με άλλα λόγια: όταν ξέσπασε η κρίση, πήγαν οι καταθέτες να σηκώσουν τα λεφτά τους αλλά οι ισλανδικές τράπεζες ήταν αδύνατον να ανταποκριθούν μιας κι είχαν αναλάβει υπερπολλαπλάσιες υποχρεώσεις λόγω της υψηλότατης μόχλευσης.

Πάμε τώρα στην Κύπρο. Οι κυπριακές τράπεζες διαθέτουν κεφάλαια 6,35 δισ. και έχουν υποχρεώσεις 145 δισ., την ώρα που οι καταθέσεις σ' αυτές φτάνουν τα 68,5 δισ. Άρα, αν αύριο-μεθαύριο, για τον οποιοδήποτε λόγο, πλακώσουν οι καταθέτες να σηκώσουν τα λεφτά τους, οι κυπριακές τράπεζες θα πρέπει να κηρύξουν πτώχευση αφού δεν θα μπορούν πλέον να "κυκλοφορήσουν"  τις υποχρεώσεις τους. Το "κόλπο" με την μόχλευση παράγει υπερκέρδη υπό την sine qua non προϋπόθεση ότι οι μεν καταθέτες δεν έρχονται όλοι μαζί να αναλάβουν τα χρήματά τους τα δε δάνεια εξυπηρετούνται -στην συντριπτική τους πλειοψηφία- κανονικά.

Ας κάνουμε κι έναν τελευταίο λογαριασμό για σήμερα, υποθέτοντας ότι συμβαίνει το απευκταίο και το σύστημα της Κύπρου καταρρέει. Μένει πίσω ένα "φέσι" πάνω από 70 δισεκατομμύρια ή περίπου 400% του ΑΕΠ. Με μια απλή διαίρεση, διαπιστώνουμε ότι το κατά κεφαλή "φέσι" των κυπρίων ξεπερνάει τις 78.000 ευρώ ή 312.000 για τετραμελή οικογένεια. Είναι σαφές ότι αυτό το φέσι δεν βγαίνει με τίποτε, όσα "μνημόνια" κι αν υπογραφούν.

Γιατί, λοιπόν, τα "μεγάλα κεφάλια" της Ευρώπης, με την ανεκδιήγητη απόφασή τους για μερική δήμευση των καταθέσεων, άναψαν φωτιά στην Κύπρο; Αύριο θα προσπαθήσουμε να βρούμε την απάντηση.
Πηγή